ΕΠΙΜΕΤΡΗΣΕΙΣ, ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΚΑΙ ΕΓΚΡΙΣΕΙΣ αυτών μετά το νόμο 4782/2021 (φ.36) «Εκσυγχρονισμός, απλοποίηση και αναμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων, ειδικότερες ρυθμίσεις…»
Αλέξανδρος Π. Ροϊλός
ε. τ. Νομικός Σύμβουλος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους
Α. ΕΠΙΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ
Οι επιμετρήσεις αναφέρονται στις ποσότητες των εκτελούμενων εργασιών ενός δημόσιου έργου. Με βάση αυτές συντάσσονται οι λογαριασμοί από τον ανάδοχο. Οι επιμετρήσεις διακρίνονται σε τμηματικές και στην τελική.
1) ΤΜΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΠΙΜΕΤΡΗΣΕΙΣ
Κατά τη διάρκεια της κατασκευής ενός δημόσιου έργου λαμβάνονται επί τόπου όλα τα αναγκαία στοιχεία για την επιμέτρηση των ποσοτήτων των εκτελούμενων εργασιών, πλην των περιπτώσεων γ΄ έως ε΄ της παραγράφου 2 του άρθρου 95 του ν.4412/2016, ήτοι όταν: η οικονομική προσφορά δίνεται αποκλειστικά κατ΄ αποκοπή, η οικονομική προσφορά δίνεται ως ποσοστό εξ αδιαιρέτου του ακινήτου και η οικονομική προσφορά περιλαμβάνει και άλλα ανταλλάγματα, εκτός από πλήρη χρηματική καταβολή ή αντιπαροχή ακινήτων για την κατασκευή και πιθανόν λειτουργία και συντήρηση του έργου (άρθρο 70 του ν. 4782/2021).
Τα επιμετρητικά στοιχεία υποβάλλονται από τον ανάδοχο στους επιβλέποντες του άρθρου 136 του ν.4412/2016, με υπεύθυνη δήλωση περί της αληθείας αυτών. Σε κάθε επιμέτρηση αποτυπώνονται διακριτά οι συμβατικές ποσότητες από τις εξωσυμβατικές ποσότητες που εκτέλεσε ο ανάδοχος με εντολή της υπηρεσίας.
Με βάση τα στοιχεία αυτά στο τέλος κάθε τμηματικής προθεσμίας, όπως ορίζεται στο χρονοδιάγραμμα της σύμβασης ή εφόσον δεν υφίσταται, στο τέλος κάθε μήνα ή σε άλλη χρονική περίοδο που ορίζεται στα έγγραφα της σύμβασης, ο ανάδοχος συντάσσει επιμετρήσεις κατά διακριτά μέρη του έργου για τις εργασίες που εκτελέσθηκαν το προηγούμενο προβλεπόμενο διάστημα. Η επιμέτρηση περιλαμβάνει συνοπτική περιγραφή της εργασίας, με ένδειξη του αντίστοιχου άρθρου του τιμολογίου ή των πρωτοκόλλων κανονισμού τιμών μονάδας νέων εργασιών, σχέδια στοιχεία και διαγράμματα, με βάση τα στοιχεία απευθείας καταμέτρησης των εργασιών ή των δηλώσεων της παρ. 7 του άρθρου 70 του ν.4782/2021. Οι επιμετρήσεις μαζί με όλα τα στοιχεία και τα σχέδια (σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή) υποβάλλονται από τον ανάδοχο στην Υπηρεσία για έλεγχο με δήλωση περί της αληθείας αυτών. Η υποβολή των επιμετρήσεων αποτελεί προϋπόθεση της τμηματικής πληρωμής του αναδόχου. Ο προϊστάμενος της Διευθύνουσας Υπηρεσίας (ΔΥ) δύναται οποτεδήποτε να διατάξει τη συνολική ή δειγματοληπτική ενδεικτική επαλήθευση οποιασδήποτε υποβληθείσας επιμέτρησης, σε κάθε περίπτωση, όμως, υποχρεούται να προβεί σε ενδεικτικό έλεγχο του 40% των υποβληθεισών επιμετρήσεων ή τουλάχιστον τεσσάρων εξ αυτών, αν υποβάλλονται λιγότερες από δέκα. Σε περίπτωση υποβολής ανακριβούς ή εκ προθέσεως αναληθούς επιμέτρησης, ο προϊστάμενος της ΔΥ διατάσσει πλήρη έλεγχο του συνόλου των υποβληθεισών επιμετρήσεων και καλείται ο ανάδοχος με πρόσκληση, στην οποία ορίζεται προθεσμία (δεν μπορεί να είναι μικρότερη των τριών ημερών και μεγαλύτερη των δέκα ημερών) να υποβάλει τα πραγματικά επιμετρητικά στοιχεία και να δώσει εξηγήσεις. Ανακριβείς θεωρούνται οι επιμετρήσεις, που φέρουν προφανή υπολογιστικά σφάλματα ή παραλείψεις ή αναφορά λανθασμένου άρθρου του τιμολογίου και δεν μπορούν να αποδοθούν σε πρόθεση του αναδόχου να εξαπατήσει τη ΔΥ. Εκ προθέσεως αναληθείς επιμετρήσεις νοούνται αυτές που εκ προθέσεως περιέχουν αναληθή επιμετρητικά στοιχεία. Οι ανακριβείς ή εκ προθέσεως αναληθείς επιμετρήσεις διορθώνονται οποτεδήποτε από τη ΔΥ. Δικαίωμα διόρθωσης διατηρεί και ο ανάδοχος. Οι αποφάσεις της ΔΥ υπόκεινται σε ένσταση του άρθρου 174 του ν.4412/2016. Σε περίπτωση υποβολής ανακριβών ή εκ προθέσεως αναληθών επιμετρήσεων και εφόσον αυτές είχαν ως συνέπεια την πληρωμή λογαριασμού, συντάσσεται σε βάρος του αναδόχου αρνητικός λογαριασμός για την επιστροφή αχρεωστήτως καταβληθέντος ποσού, προσαυξημένου 3%, ως ειδικής ποινικής ρήτρας, στις περιπτώσεις εκ προθέσεως αναληθών επιμετρήσεων. Όταν ο ανάδοχος καθ΄ υποτροπή προβαίνει στην υποβολή αναληθών επιμετρήσεων, ή παρέλθει άπρακτη η προθεσμία που ορίζεται με την ανωτέρω πρόσκληση, κηρύσσεται, με απόφαση της προϊσταμένης αρχής, υποχρεωτικά έκπτωτος και καταπίπτει σε βάρος του η εγγύηση καλής εκτέλεσης. Ως υποτροπή θεωρείται ιδίως, η υποβολή τουλάχιστον τριών αναληθών επιμετρήσεων. Η απόφαση της έκπτωσης υπόκειται στην ένσταση του άρθρου 174 του ν.4412/2016. Η δήλωση γνωστοποίησης αφανών εργασιών, που υποβάλλει υποχρεωτικά ο ανάδοχος, αφορά εκτελεσθείσες εργασίες που δεν θα είναι δυνατόν να επαληθευθούν ποσοτικά στην τελική μορφή του έργου, όπως εργασίες, που πρόκειται να επικαλυφθούν από άλλες, ποσότητες που παραλαμβάνονται με ζύγιση ή άλλα παρόμοια. Η δήλωση, συνιστά διακριτή επιμέτρηση, περιλαμβάνει δήλωση περί της αληθείας των στοιχείων και την υπογράφουν τόσο ο ανάδοχος, όσο και οι τεχνικοί του άρθρου 139 του ν.4412/2016. Ο ανάδοχος πριν την επικάλυψη των εργασιών υποχρεούται να καλεί τον επιβλέποντα να ελέγξει τις εργασίες αυτές. Ο επιβλέπων ακολούθως συντάσσει έκθεση επιβεβαίωσης των εργασιών αυτών και την υποβάλλει αμελλητί στον προϊστάμενο της ΔΥ. Η έκθεση συνοδεύεται απαραιτήτως από επαρκή στοιχεία για την εκτέλεση των αφανών εργασιών. Η έκθεση που συνοδεύει υποχρεωτικά την επιμέτρηση δεν έχει εκτελεστό χαρακτήρα και επομένως δεν προσβάλλεται αυτοτελώς παρά μόνο από κοινού με την εγκριτική πράξη της επιμέτρησης, που εκδίδεται από την ΔΥ εντός προθεσμίας τριάντα ημερών από την υποβολή της (παρ.7 του άρθρου 70 του ν. 4782/2021). Η παράλειψη ελέγχου των αφανών εργασιών στην προθεσμία των τριών ημερών από την κοινοποίηση της πρόσκλησης του αναδόχου συνιστά υπερημερία του κυρίου του έργου, αν προκύπτει ότι ο ανάδοχος υφίσταται ζημία για το λόγο αυτό. Η έκθεση παραλαβής αφανών εργασιών προσβάλλεται μόνο από κοινού με την εγκριτική πράξη της ΔΥ.
Ειδικώς ο χαρακτηρισμός και η παραλαβή του φυσικού εδάφους στο οποίο εκτελείται το έργο, γίνονται από δύο ή περισσότερους τεχνικούς για μεγαλύτερη ασφάλεια και αξιοπιστία.
2) ΤΕΛΙΚΗ ΕΠΙΜΕΤΡΗΣΗ
Το αργότερο δύο μήνες μετά τη βεβαιωμένη περάτωση του έργου ο ανάδοχος είναι υποχρεωμένος να υποβάλει στη ΔΥ την τελική επιμέτρηση (Σ .τ. Ε 3819/2000). Η τελική επιμέτρηση έχει συνοπτικό χαρακτήρα και ανακεφαλαιώνει τις ποσότητες όλων των τμηματικών επιμετρήσεων και των πρωτοκόλλων παραλαβής αφανών εργασιών, υπογράφεται δε από τον ανάδοχο και από έναν τουλάχιστον από του ς τεχνικούς του άρθρου 139 του ν. 4412/2016.
Στην τελική επιμέτρηση εμφανίζονται διακριτά οι συμβατικές εργασίες, και οι εξωσυμβατικές, έστω και αν εκκρεμεί η διαδικασία τακτοποίησής τους. Η τελική επιμέτρηση ελέγχεται από τον επιβλέποντα, ο οποίος εντός δυο μηνών υποβάλλει σχετική έκθεση στη ΔΥ. Η ΔΥ έχει υποχρέωση να προβεί στον έλεγχο της τελικής επιμέτρησης, μέσα σε δύο μήνες από την υποβολή της έκθεσης του επιβλέποντα (δυο μήνες) και να εκδώσει εγκριτική πράξη. Αν εμφανιστούν διαφορές μεταξύ επιμέρους επιμετρήσεων και τελικής επιμέτρησης, ο ανάδοχος υποχρεούται σε προθεσμία που θα θέσει η ΔΥ (όχι μικρότερη των τριών ημερών) να προβεί σε πλήρη και αιτιολογημένη απόδειξη της αναφυομένης διαφοράς. Σε περίπτωση που ο ανάδοχος δεν υποβάλλει την τελική επιμέτρηση εντός δυο μηνών από την κοινοποίηση προς αυτόν της βεβαίωσης περαίωσης, επιβάλλεται σε βάρος του για κάθε συμπληρωμένο μήνα καθυστέρησης, ειδική ποινική ρήτρα (2°/οο επί του συνολικού ποσού που έχει καταβληθεί μέχρι τότε στον ανάδοχο. Η ποινική ρήτρα επιβάλλεται με απόφαση της ΔΥ και για έξι μήνες καθυστέρησης.
Ανεξαρτήτως της επιβολής της ποινικής ρήτρας και μετά την πάροδο του χρόνου επιβολής της, η τελική επιμέτρηση συντάσσεται από την ΔΥ.
Η εγκριτική απόφαση της τελικής επιμέτρησης θεωρείται πράξη της ΔΥ και ο ανάδοχος αν δεν αποδέχεται τυχόν διορθώσεις, μπορεί να ασκήσει ένσταση και αίτηση θεραπείας. Μαζί με την τελική επιμέτρηση ο ανάδοχος μπορεί να υποβάλει και κάθε άλλο αίτημά του που σχετίζεται με την εργολαβική σύμβαση, αν αυτό δεν έχει αποσβεστεί και η σχετική αξίωση παραγραφεί κατά το άρθρο 173 του ν. 4412/2016 ή αν το σχετικό δικαίωμα δεν έχει αποσβεστεί ή χαθεί από κάποια άλλη αιτία. Μετά την υποβολή της τελικής επιμέτρησης, ο ανάδοχος μπορεί να ασκήσει απαιτήσεις μόνο για οψιγενείς αιτίες.
Ν. 4412/2016 (άρθρο 151 παρ.2) και ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΤΟΔΙΚΑΙΗ ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΜΕΤΡΗΣΗΣ
Στο ν. 4412/2016 (άρθρο 151 παρ.2), ο οποίος αντικαταστάθηκε με το ν. 4782/2021(άρθρο 70) οριζόταν ότι, η Δ Υ μέσα σε σαράντα πέντε ημέρες από την υποβολή των επιμετρήσεων από τον ανάδοχο, είχε την υποχρέωση να προβεί σε έλεγχο και διόρθωση των υπολογισμών, να εγκρίνει τις επιμετρήσεις και να κοινοποιήσει στον ανάδοχο τις επιμετρήσεις που έχουν ελεγχθεί και διορθωθεί. Η κοινοποίηση αυτή θεωρείτο πράξη της Δ Υ και μπορούσε να προσβληθεί από τον ανάδοχο με ένσταση (Σ. τ. Ε 3485/1994).
Το Συμβούλιο της Επικρατείας, παγίως δεχόταν (ενδ. 3819/2000, 1154/2006) ότι, εάν δεν εγκριθεί από την Διευθύνουσα Υπηρεσία η υποβληθείσα από τον ανάδοχο τμηματική επιμέτρηση μέσα σε εύλογη προθεσμία - και τέτοια θεωρήθηκε η τρίμηνη προθεσμία – τότε θεωρείτο in jure (αυτοδικαίως)εγκεκριμένη η υποβληθείσα επιμέτρηση. Τούτο προκειμένου να επιλύονται οριστικώς και επικαίρως διαφορές που αναφύονται στα διάφορα στάδια εκτελέσεώς του δημόσιου έργου.
Β. ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ
1) ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ
Η πληρωμή του εργολαβικού ανταλλάγματος στον ανάδοχο (άρθρο 71 ν. 4782/2021) γίνεται τμηματικά με βάση τις επιμετρήσεις των εργασιών που έχουν εκτελεσθεί μέσα στα όρια του χρονοδιαγράμματος εργασιών. Η πραγματοποίηση τόσο των τμηματικών πληρωμών όσο και της οριστικής πληρωμής του εργολαβικού ανταλλάγματος, καθώς και η εκκαθάριση όλων των αμοιβαίων απαιτήσεων από την εργολαβική σύμβαση, γίνεται με βάση τους λογαριασμούς.
Αν από τον ανάδοχο κατασκευαστούν εργασίες πέρα από τις προβλεπόμενες στο χρονοδιάγραμμα, ο κύριος του έργου έχει το δικαίωμα να αναβάλει την πληρωμή των επιπλέον εργασιών, ώστε να συμπέσει με τα οριζόμενα στο χρονοδιάγραμμα. Αυτό δεν ισχύει όταν στην εργολαβική σύμβαση προβλέπεται πρόσθετη καταβολή για την ταχύτερη περάτωση του έργου.
Μετά από τη λήξη κάθε μήνα ή άλλης χρονικής περιόδου οριζόμενης από την εργολαβική σύμβαση, για τις τμηματικές πληρωμές, ο ανάδοχος συντάσσει λογαριασμό των ποσών από εργασίες που εκτελέσθηκαν. Οι λογαριασμοί στηρίζονται στις επιμετρήσεις των εργασιών και στις δηλώσεις γνωστοποίησης αφανών εργασιών. Απαγορεύεται να περιλαμβάνονται στον λογαριασμό εργασίες που δεν έχουν επιμετρηθεί. Για την πληρωμή συμπληρωματικών εργασιών ή νέων ο ανάδοχος συντάσσει χωριστό λογαριασμό μετά από τη συμβατική τακτοποίησή τους, σύμφωνα με τα άρθρα 155, περί επειγουσών και απρόβλεπτων εργασιών και 156 περί ειδικών θεμάτων τροποποιήσεων συμβάσεων κατά την διάρκειά τους, του ν. 4412/2016. Στους λογαριασμούς περιλαμβάνονται ημιτελείς εργασίες, εφόσον δεν ορίζεται διαφορετικά στη σύμβαση και ύστερα από αιτιολογημένη εγκριτική απόφαση της ΔΥ και αν η φύση τους είναι τέτοια που ενδεχόμενη διακοπή του έργου δεν θα κατέστρεφε την ημιτελή εργασία, υλικά που εισκομίσθηκαν με έγκριση της υπηρεσίας στα εργοτάξια ή σε αποθήκες, που δηλώθηκαν και εγκρίθηκαν. Για τα υλικά που περιλαμβάνονται στους λογαριασμούς, ο ανάδοχος έχει την ευθύνη μέχρι την ενσωμάτωσή τους και την παραλαβή του έργου. Ποσοστά γενικών εξόδων (ΓΕ) και οφέλους του εργολάβου (ΟΕ), δεν υπολογίζονται στα υλικά.
Στους λογαριασμούς περιλαμβάνονται η αναθεώρηση τιμών, αποζημιώσεις κάθε είδους που έχουν εγκριθεί, αντίτιμο απολογιστικών εργασιών που εκτελέστηκαν μέσω της εργολαβίας και κάθε άλλη εγκεκριμένη δαπάνη που καταβάλλεται στον ανάδοχο. Ακόμη περιλαμβάνεται το ποσοστό γενικών εξόδων και εργολαβικό όφελος της περ. θ της παρ. 7 του άρθρου 53 αν αυτό δεν περιλαμβάνεται στις συμβατικές τιμές, και το σύνολο μειώνεται κατά το ποσοστό έκπτωσης της δημοπρασίας, αν συντρέχει περίπτωση.
Από τους λογαριασμούς αφαιρούνται όλες οι εκκαθαρισμένες απαιτήσεις του εργοδότη (όπως ποινικές ρήτρες, περικοπές τιμών του άρθρου 159, συμπληρωματική κράτηση εγγύησης, απόσβεση προκαταβολών κ.λπ.), και κάθε γενικά απαίτηση του εργοδότη που δεν έχει ικανοποιηθεί, με άλλο τρόπο.
Οι λογαριασμοί συντάσσονται πάντοτε ανακεφαλαιωτικοί (ΑΠ 1272/2003) και συνοδεύονται ιδίως, από ανακεφαλαιωτικό συνοπτικό πίνακα των επιμετρήσεων εργασιών που εκτελέσθηκαν από την αρχή του έργου, παραστατικά στοιχεία των απολογιστικών εργασιών, πίνακα του υπολογισμού της αναθεώρησης και από τις αποφάσεις που αναγνωρίζουν αποζημιώσεις ή επιβάλλουν ποινικές ρήτρες ή περικοπές ή άλλες απαιτήσεις του εργοδότη.
Οι λογαριασμοί υποβάλλονται στη ΔΥ που τους ελέγχει, τους διορθώνει και τους εγκρίνει μέσα σε έναν μήνα, χωρίς δικαιολογητικά πληρωμής. Αν ο λογαριασμός έχει ασάφειες ή ανακρίβειες, η ΔΥ με εντολή προς τον ανάδοχο επισημαίνει αυτές και παραγγέλλει την ανασύνταξη και επανυποβολή του.
Η ως άνω μηνιαία προθεσμία αρχίζει από την επανυποβολή του, κατόπιν ανασύνταξης από τον ανάδοχο. Ο επιβλέπων ελέγχει και υπογράφει το λογαριασμό. Για να πληρωθεί ο ανάδοχος πρέπει να προσκομίσει όλα τα απαιτούμενα δικαιολογητικά πληρωμής. Λογαριασμός που πληρώθηκε χωρίς έλεγχο, λόγω παρέλευσης του μήνα, ή που βασίστηκε σε επιμέτρηση που διορθώθηκε, ελέγχεται και διορθώνεται από την υποβολή ή την επανυποβολή του και οι διαφοροποιήσεις που προκύπτουν λαμβάνονται υπόψη σε επόμενο λογαριασμό ή κατά τη σύνταξη αρνητικού λογαριασμού. Σε περίπτωση σύνταξης αρνητικού λογαριασμού κατά τον τελικό λογαριασμό το ποσό πρέπει να καταβληθεί μέσα σε έναν μήνα από τον ανάδοχο, διαφορετικά καταπίπτουν σε βάρος του ισόποσα εγγυητικές επιστολές. Κατά του αρνητικού λογαριασμού επιτρέπεται ένσταση.
Αν η πληρωμή ενός λογαριασμού καθυστερήσει χωρίς υπαιτιότητα του αναδόχου, πέραν του ενός μήνα από την υποβολή του ή την επανυποβολή του, οφείλεται τόκος υπερημερίας, σύμφωνα με την παρ.Ζ του άρθρου πρώτου του ν. 4152/2013 (φ.107).
Η διόρθωση και η παραγγελία προς διόρθωση συνιστούν εκτελεστές διοικητικές πράξεις, που προσβάλλονται με τα ένδικα βοηθήματα της ένστασης και της αίτησης θεραπείας.
Απαγορεύεται η εκχώρηση του εργολαβικού ανταλλάγματος ή η κατάσχεσή του στα χέρια του κυρίου του έργου καθ” όλη τη διάρκεια του έργου και για ένα μήνα μετά την περαίωση. Κατ΄εξαίρεση , επιτρέπονται: α) η οποτεδήποτε εκχώρηση, εν όλω ή εν μέρει, του πληρωτέου εργολαβικού ανταλλάγματος, όταν πρόκειται για την κάλυψη οφειλής του αναδόχου από την προμήθεια υλικών και μηχανημάτων προς εκτέλεση του έργου ή από παροχή εργασίας που παρασχέθηκε από εργάτες ή υπαλλήλους αυτού, στην εκτέλεση του έργου ή σε αναγνωρισμένες τράπεζες και λοιπά πιστωτικά ιδρύματα ή ΝΠΔΔ, και β) η κατάσχεση του εργολαβικού ανταλλάγματος από τους προμηθευτές υλικών και μηχανημάτων του έργου ή από τους εργάτες και τους υπαλλήλους του, όπως και τους υπεργολάβους που αποδεδειγμένα χρησιμοποιούνται στο έργο από τον ανάδοχο.
Επιτρέπεται συμψηφισμός εκκαθαρισμένων απαιτήσεων του κυρίου του έργου κατά του αναδόχου, που προέρχονται από την εκτέλεση άλλων έργων και μέχρι ποσοστό 20% από κάθε λογαριασμό του εκτελούμενου έργου.
Οι πληρωμές που γίνονται στον ανάδοχο αποτελούν καταβολές έναντι του εργολαβικού ανταλλάγματος που εκκαθαρίζεται μετά την παραλαβή.
Σε κάθε πληρωμή πραγματοποιούνται κρατήσεις (5%), στην αξία των εργασιών μετά της αναλογούσας αναθεώρησης.
2) ΤΕΛΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ
Μετά την διενέργεια της παραλαβής και την έγκριση του πρωτοκόλλου παραλαβής συντάσσεται από τον ανάδοχο ο τελικός λογαριασμός και γίνεται η εκκαθάριση του εργολαβικού ανταλλάγματος. Για τον τελικό λογαριασμό εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις του άρθρο 71 του ν. 4782/2021. Με την έγκριση του τελικού λογαριασμού εκκαθαρίζονται απαιτήσεις από την εργολαβική σύμβαση, εκτός από απαιτήσεις που προκύπτουν από μεταγενέστερες διαδικασίες διοικητικής, συμβιβαστικής ή δικαστικής επίλυσης διαφορών.
ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΤΟΔΙΚΑΙΗ ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ (πριν την ισχύ του ν.4782/2021).
Το Συμβούλιο της Επικράτειας με την 1434/1999 απόφασή του, ερμηνεύοντας την διάταξη του άρθρου 7 (παρ. 1) του ΝΔ 1266/1972 – προ ισχύσαν του ν. 1418/1984 νομοθετικό καθεστώς περί δημοσίων έργων -έκρινε ότι η ΔΥ υποχρεούται εντός μηνός από της υποβολής του λογαριασμού να προβεί στην έγκρισή του, διότι διαφορετικά εάν παρέλθει άπρακτος η ανωτέρω μηνιαία προθεσμία, ο υποβληθείς λογαριασμός θεωρείται εγκεκριμένος, τυχόν δε μεταγενεστέρως γενόμενη έγκριση είναι τυπική, που επιβεβαιώνει απλώς τη με την πάροδο της προθεσμίας χωρήσασα έγκριση του υποβληθέντος λογαριασμού.
Η ΔΥ δεν μπορεί πλέον να τροποποιήσει τον ήδη αυτοδικαίως με την πάροδο του μηνός από την υποβολή του εγκριθέντος λογαριασμού, διότι εκδιδόμενη αναρμοδίως κατά χρόνο είναι παράνομη και ως εκ τούτου ακυρωτέα. Αντιθέτως έκρινε ο Άρειος Πάγος με την 1272/2003 απόφασή του.
Το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο αίροντας την αμφισβήτηση, που δημιουργήθηκε από τις ανωτέρω αντίθετες αποφάσεις, με την 8/2004 απόφασή του τάχθηκε υπέρ της ερμηνείας του Σ .τ. Ε, ήτοι της αυτοδίκαιης έγκρισης του λογαριασμού.
Έτσι σύμφωνα με τη νομολογία, αν η τασσόμενη στην αρμόδια Υπηρεσία μηνιαία προθεσμία από την υποβολή του λογαριασμού προς έλεγχο παρέλθει άπρακτη, αν δηλαδή η Υπηρεσία δεν εγκρίνει με ρητή πράξη το λογαριασμό όπως υποβλήθηκε ούτε αρνηθεί ρητώς την έγκρισή του ούτε προβεί σε διόρθωση και στη συνέχεια σε έγκριση, ούτε, αν είναι δυσχερής η διόρθωση τον επιστρέφει στον ανάδοχο προς ανασύνταξη και επανυποβολή, ο υποβληθείς λογαριασμός θεωρείται αυτοδικαίως εγκεκριμένος και ο κύριος του έργου οφείλει να πληρώσει το αναγραφόμενο σ “αυτόν ποσό ανεξαρτήτως από τις τυχόν πλημμέλειές του (Σ .τ. Ε 4025/2010,865/2011).
Το Συμβούλιο Επικράτειας (3232/1998) έχει δεχθεί ότι, εάν παρέλθει η προθεσμία του μηνός και δεν εγκριθεί ο υποβληθείς λογαριασμός θεωρείται εγκεκριμένος και η αρμόδια υπηρεσία δεν μπορεί να τον εγκρίνει μεταγενεστέρως ως αναρμόδια κατά χρόνο.
Με την αμέσως προηγούμενη απόφαση έγιναν δεκτά και τα εξής: Κάθε λογαριασμός έχει αυτοτέλεια ως προς τα ποσά που περιλαμβάνει, υπό την έννοια ότι, εφόσον η πράξη αυτή δεν αμφισβητηθεί, οριστικοποιείται, οι εξ αυτού κάθε φύσης απαιτήσεις αποσβένονται και δεν μπορεί να προσβληθεί επί τη ευκαιρία επόμενων λογαριασμών. Μάλιστα η αυτοτέλεια του δεν αναιρείται από το γεγονός ότι αυτός συντάσσεται υπό μορφή ανακεφαλαιωτικού πίνακα.
Συμπέρασμα
Η νομολογία που καθιέρωσε την <<αυτοδίκαιη>> έγκριση των επιμετρήσεων και των λογαριασμών ανετράπη με τις ρυθμίσεις του ν. 4782/2021.
Τελικές σκέψεις
Με τις ανωτέρω ρυθμίσεις του ν. 4782/2021 (άρθρα 70 και 71) -αναμένεται με ενδιαφέρον νομολογία επ” αυτών – καθιερώνεται συνεχής, ουσιαστικός έλεγχος στις επιμετρήσεις και τους λογαριασμούς στα δημόσια έργα και αποφεύγεται η πληρωμή εργασιών που δεν εκτελέσθηκαν. Ο έλεγχος αυτός επιβάλλεται για λόγους προστασίας του δημοσίου χρήματος, εθνικού, ή κοινοτικού.
Σημειώσεις:
- Το ανωτέρω θέμα, υπό το νομοθετικό καθεστώς του 3669/2008 <<Κύρωση της κωδικοποίησης της νομοθεσίας κατασκευής δημοσίων έργων>>, (διετέλεσα μέλος της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής), αναπτύχθηκε με εισήγησή μου σε συνέδριο στο Ναύπλιο (Περιβάλλον – Δημόσιες Συμβάσεις) το έτος 2014.
- Πρόεδρος της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής του ν. 4412/2016 <<Δημόσιες Συμβάσεις, Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών (προσαρμογή στις Οδηγίες 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ)>>, ο οποίος αντικαταστάθηκε με το ν. 4782/2021 (αναπληρωτής Πρόεδρος της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής).
- Επιμετρήσεις και Λογαριασμοί, υπό καθεστώς 3669/2008 στη μελέτη μου ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ (σελ.39-44), 2013.
Αθήνα, 22 Οκτωβρίου 2024